آرتروز یک بیماری مفصلی است که در آن غضروف مفاصل تخریب می‌شود، و به عبارت دیگر، استخوان‌های مفصل بهم نزدیک‌تر می‌شوند و این باعث درد، سفتی و سایر علائم ناخوشایند می‌شود.
مفاصل محلی هستند که دو استخوان به هم متصل می‌شوند و غضروف برای حفاظت انتهای استخوان‌ها و کاهش اصطکاک در آنجا وجود دارد. با گذشت زمان، به دلیل فشار مداوم و عوامل دیگر، غضروف به شکل و کیفیت خود تخریب می‌شود و به نوعی “ساییده” می‌شود. این باعث می‌شود استخوان‌ها بیشتر به هم نزدیک شوند و این فرآیند نهایتاً باعث درد و ناتوانی در مفصل می‌شود.
آرتروز به طور معمول در افراد مسنتر رخ می‌دهد، اما می‌تواند در بزرگسالان هر سنی رخ دهد. این بیماری به عنوان یک بیماری مفصل دژنراتیو (تخریبی) شناخته می‌شود و به نام‌های دیگری مانند آرتریت تحلیل‌برنده و آرتروز ساییدگی هم شناخته می‌شود.
علائم آرتروز
آرتروز یک مشکل شایع است و بیش از 30 میلیون زن و مرد در سراسر جهان تحت تأثیر آن قرار دارند. بیماری آرتروز به طور طبیعی به صورت پیشرونده از مرحله 0 تا 4 تقسیم‌بندی می‌شود. مرحله 0 نشان‌دهنده مفصل طبیعی است و مرحله 4 نشان‌دهنده آرتروز شدید است. اما نه همه افرادی که آرتروز دارند تا مرحله 4 پیشرفت می‌کنند و بسیاری از موارد قبل از رسیدن به این مرحله تثبیت می‌شوند.
آرتروز شدید باعث تخریب غضروف مفاصل می‌شود و ایجاد اصطکاک استخوان به استخوان را بازتاب می‌دهد که ممکن است علائم شدیدی را به همراه داشته باشد. برخی از این علائم عبارتند از:
1. افزایش تورم و التهاب: در آرتروز شدید، غضروف تخریب شده باعث افزایش اصطکاک بین استخوان‌ها می‌شود. این باعث می‌شود مایع سینوویال (مایع مفصل) که عمدتاً برای کاهش اصطکاک استفاده می‌شود، در مفصل انباشته شود و تورم مفصل ایجاد شود.
2. افزایش درد: استخوان به استخوان رسیدن باعث ایجاد درد شدید در مفصل می‌شود. این درد ممکن است هنگام فعالیت‌ها و حرکات روزانه، و حتی در حالت استراحت، احساس شود.
3. کاهش دامنه حرکت: به دلیل تخریب غضروف و سفتی در مفاصل، دامنه حرکت آنها کاهش می‌یابد. این ممکن است باعث محدودیت در انجام فعالیت‌های روزانه و حتی خودمراقبتی شود.
4. بی‌ثباتی مفصل: در آرتروز شدید، ممکن است مفاصل شما کمی بی‌ثبات شوند و به وضوح کم‌تر قابل کنترل باشند، که می‌تواند باعث قفل شدن یا کم‌تر شدن حرکت‌های ناگهانی مفصل گردد.
5. علائم دیگر: به مرور زمان، تخریب مفصل ممکن است به علائم دیگری مانند ضعف عضلانی، تشکیل خار استخوان (اسپور) و تغییر شکل مفصل منجر شود.
لازم به ذکر است که آسیب مفصلی ناشی از آرتروز شدید قابل برگشت نیست، اما با درمان مناسب و استفاده از روش‌های تسکین‌دهنده می‌توان علائم و نشانه‌ها را کاهش داد و کیفیت زندگی را بهبود بخشید. از جمله روش‌های درمانی آرتروز شدید می‌توان به تغییرات در سبک زندگی، فیزیوتراپی، داروها و در صورت لزوم، جراحی اشاره کرد. همچنین، اهمیت اقدامات پیشگیرانه برای کنترل و کاهش ریسک تشدید بیشتر آرتروز نیز بسیار مهم است.
حالت های متفاوت آرتروز
صحیح است که آرتروز و آرتریت دو حالت متفاوت هستند، هر یک با علائم و علت‌های خود، عملکرد مفاصل را تحت تاثیر قرار می‌دهند و به طور نامحدود در طول زمان می‌توانند مشکلات جدی را به مفاصل و بافت‌های اطراف آنها ایجاد کنند. در ادامه به توضیحات بیشتر درباره هر یک از این حالت‌ها می‌پردازیم:
1. آرتروز:
آرتروز یک بیماری تندرستی مفصلی است که معمولاً به عنوان فرسایش مفصلی شناخته می‌شود. این بیماری در نتیجه تخریب غضروف مفاصل اتفاق می‌افتد، که به مرور زمان باعث کاهش کیفیت حرکت، درد، و سفتی مفاصل می‌شود. علل آرتروز ممکن است شامل تغییرات سنی، ترمیم نادرست مفصل پس از آسیب، فعالیت‌های ورزشی یا کاری سنگین، ژنتیک و چاقی باشد.
2. آرتریت روماتوئید (روماتیسم مفصلی):
آرتریت روماتوئید یک بیماری خودایمنی است که مهاجمان دستگاه ایمنی بدن به غشاء سینوویوم مفاصل حمله کرده و التهاب مفاصل را ایجاد می‌کنند. این بیماری باعث تورم، درد، سفتی و کاهش توانایی حرکت مفاصل می‌شود و ممکن است به طور تدریجی باعث آسیب به مفاصل و بافت‌های اطراف آنها شود. آرتریت روماتوئید عموماً به صورت سیستمیک در کل بدن تأثیر می‌گذارد و می‌تواند علاوه بر مفاصل، باعث آسیب به اعضای داخلی نیز شود.
تشخیص هریک از این حالت‌ها توسط پزشکان با استفاده از تاریخچه بیماری، بررسی‌های جسمی، آزمایش‌های خون و رادیولوژی انجام می‌شود. درمان هر یک از این بیماری‌ها نیازمند نظارت پزشک متخصص می‌باشد و ممکن است شامل داروها، فیزیوتراپی، تغییرات در شیوه زندگی و در موارد شدیدتر، جراحی باشد.
از جمله نکات مهم برای پیشگیری و مراقبت در مواجهه با این بیماری‌ها می‌توان به ورزش منظم و به‌موقع، حفظ وزن مناسب، استفاده از فناوری‌های حمایتی مفاصل و رعایت رژیم غذایی سالم اشاره کرد.
انواع آرتروز
آرتروز یک بیماری تندرستی مفصلی است که معمولاً با فرسایش غضروف مفاصل همراه است. این بیماری می‌تواند به هر مفصلی از بدن آسیب برساند، اما شایع‌ترین مناطق مبتلا به آرتروز شامل دست، زانو، پهلو و ستون فقرات هستند. همچنین، می‌تواند مفاصل گردن و ستون مهره‌ها را نیز درگیر کند.
1. آرتروز دست: آرتروز دست ممکن است نواحی مختلفی از دست شامل نوک انگشتان، انگشت وسط هر دست، مفصل اتصال انگشت شست و مچ دست و خود مچ دست را تحت تأثیر قرار دهد. این بیماری باعث سفتی، درد، تورم و محدودیت حرکت مفاصل دست می‌شود.
2. آرتروز زانو: آرتروز زانو ممکن است یک یا هر دو زانو را درگیر کند. این بیماری باعث درد، سفتی، تورم و کاهش تحرک مفاصل زانو می‌شود و می‌تواند به محدودیت در حرکت و کمبود قدرت در پویایی زانو منجر شود. یکی از راههای درمان آرتروز زانو، فیزیوتراپی زانو می باشد.
3. آرتروز گردن: در آرتروز گردن، مفاصل وجهی ستون فقرات گردنی تحت تأثیر قرار می‌گیرند و می‌تواند علائمی مانند درد در تیغه شانه، سفتی در گردن، سردرد و ضعف عضلانی ایجاد کند. فیزیوتراپی گردن می تواند یکی از راههای درمان موثر باشد.
4. آرتروز ستون مهره‌ها: در آرتروز ستون مهره‌ها، مفاصل وجهی واقع در پایین کمر و باسن تحت تأثیر قرار می‌گیرند. این بیماری می‌تواند باعث درد، سفتی و محدودیت حرکت در ناحیه کمر شود.
درمان آرتروز بستگی به شدت بیماری، منطقه مبتلا و وضعیت عمومی بیمار دارد. درمان‌ها ممکن است شامل تغییرات در سبک زندگی، فیزیوتراپی، داروها، تزریق‌ها و در موارد شدیدتر، جراحی باشد. برای تشخیص و درمان دقیق‌تر آرتروز، همیشه به پزشک خود مراجعه کنید.
درمان آرتروز با فیزیوتراپی
فیزیوتراپی یکی از مهمترین روش‌های درمانی برای آرتروز است. این روش درمانی به وسیله فیزیوتراپیست‌ها اجرا می‌شود و هدف اصلی آن تقویت عضلات، افزایش انعطاف‌پذیری مفاصل، کاهش درد و بهبود کیفیت حرکت است. فیزیوتراپی به عنوان یک روش غیردارویی و غیرجراحیایی می‌تواند بسیار مؤثر باشد و به عنوان یکی از اولین روش‌های درمانی برای آرتروز استفاده می‌شود.
برخی از تکنیک‌ها و تمرینات معمول در فیزیوتراپی برای درمان آرتروز عبارتند از:
1. تمرینات تقویتی: تمریناتی که برای تقویت عضلات محیط مفصل طراحی می‌شود، می‌تواند کمک کند تا استحکام مفصل افزایش یابد و فشار روی آن کاهش یابد. تمرینات تقویتی به ویژه برای مفاصلی که برای تحمل وزن بدن مورد استفاده قرار می‌گیرند (مانند زانو و پا) بسیار مهم هستند.
2. تمرینات انعطاف‌پذیری: تمریناتی که برای افزایش انعطاف‌پذیری مفاصل طراحی می‌شوند، می‌توانند به بهبود دامنه حرکت و کاهش سفتی مفاصل کمک کنند. این تمرینات به خصوص مهم هستند برای مفاصلی که در نتیجه آرتروز محدودیت حرکتی دارند.
3. استفاده از حرکت‌های تناوبی: این حرکت‌ها به انجام حرکات کنترلی و تناوبی مفاصل کمک می‌کنند و می‌توانند به کاهش درد و بهبود حرکت‌های مفصلی کمک کنند.
4. تمرینات مقاومتی: تمرینات مقاومتی با استفاده از وزن‌ها یا مقاومت‌های دیگر می‌توانند به تقویت عضلات و بهبود استحکام مفصل کمک کنند.
5. ماساژ و تراپی دستی: این روش‌ها می‌توانند به کاهش التهاب و درد مفاصل کمک کنند و رفتاری از روی مفصل ایجاد کنند.
مهم است به خاطر داشته باشید که برای استفاده از فیزیوتراپی در درمان آرتروز، بهتر است با پزشک یا فیزیوتراپیست خود مشورت کنید تا برنامه‌ی مناسب و سازگار با وضعیت خود تهیه کنید.
